بررسی اثر کاربرد انواع کی لیت ها در پالایش سبز خاک های آلوده به سرب

یکی از روش¬ها برای افزایش کارآیی پالایش سبز خاک¬های آلوده به فلزات سنگین، استفاده از عوامل کمپلکس¬کننده در خاک است. سرب به عنوان یکی از مهمترین آلاینده¬های فلزی، عمدتأ در لایه¬های سطحی خاک تجمع می¬یابد. از مقدار کل سرب موجود در خاک، تنها بخش اندکی از آن در محلول خاک می¬شود. بنابراین، افزایش حلالیت آن در خاک برای موفقیت پالایش سبز ضروری است. بدین¬ منظور اثر کاربرد تعدادی از کی¬لیت¬های طبیعی و مصنوعی بر افزایش حلالیت سرب در خاک و بدنبال آن جذب توسط گیاه (هویج) و انتقال از ریشه به شاخساره، به صورت آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با 60 تیمار و سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل: 1) 6 سطح سرب: صفر، 100، 200، 300، 500 و 800 میلی-گرم در کیلوگرم خاک از منبع نیترات سرب، 2) کی¬لیت¬: edta، nta و اسید اگزالیک و 3) غلظت کی¬لیت: صفر، 2/5، 5 و 10 میلی¬مول در کیلوگرم خاک بود. پس از کاشت گیاه، تمامی مراحل داشت در طول دوره رشد (5 ماه) انجام پذیرفت. در انتهای دوره رشد و 10 روز پیش از برداشت گیاه، کی¬لیت¬ها به گلدان¬ها افزوده شدند. سپس گیاهان برداشت، شسته، آون خشک، آسیاب، هضم و عصاره¬گیری شدند. غلظت سرب عصاره¬گیری شده با روش dtpa و کلرید کلسیم 0/01 مولار با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه¬گیری شد. نتایج نشان داد edta به طور مؤثری باعث افزایش حلالیت سرب در خاک می¬گردد، بطوری¬که در غلظت 10 میلی¬مولار آن، سرب قابل استخراج از خاک با روش dtpa و کلرید کلسیم بترتیب 463 و 1/64 برابر نسبت به شاهد افزایش یافت. نشانه¬هایی از سمّیت سرب در غلظت¬های 5 و 10 میلی¬مولار edta و nta مشاهده شد، لیکن هیچ¬گونه نشانه¬ی سمّیت ناشی از کاربرد اسید اگزالیک مشاهده نگردید. کاربرد کی¬لیت¬ها بطور عام (بویژه edta) باعث افزایش جذب سرب توسط هویج گردید. با افزایش سطوح کی¬لیت، غلظت سرب نیز در شاخساره و ریشه افزایش یافت. بیشترین مقدار سرب در شاخساره و ریشه به ترتیب 342/2 و 301 میلی¬گرم در کیلوگرم در غلظت 10 میلی¬مول بر کیلوگرم edta و سطح 800 میلی¬گرم بر کیلوگرم سرب خاک بدست آمد. نتایج این پژوهش نشان می¬دهد که هویج توانایی زیادی در جذب و تجمع سرب در اندامهای خود دارد. بنابراین می¬تواند به عنوان گیاهی بیش¬اندوز در فناوری پالایش سبز مورد استفاده قرار گیرد.